[Admin]

„II RP – Dlaczego wówczas się udało” to wspólny tytuł kilku wykładów poświęconych myśli ekonomicznej II RP, które nagrałem dla portalu nawigatorzy-jutra.pl:

Wykłady nr 1, 2, 3 dostępne są pod linkiem:

http://nawigatorzy-jutra.pl/ii-rp-dlaczego-wowczas-sie-udalo/

Dlaczego wówczas odniesiono sukces:

Elity polityczne II RP osiągnęły konsensus jeżeli chodzi o kierunki rozwoju gospodarczego. Spowodowało to, że większość spraw gospodarczych, przede wszystkim dotyczących budowy tzw. „ładu gospodarczego” było wyłączonych z bieżących niewątpliwie burzliwych sporów politycznych.

W okresie II RP funkcjonowało 6 podstawowych koncepcji rozwoju gospodarczego kraju:

a. Liberalizm – reprezentowany przez tzw. "Szkołę Krakowską" z prof. Adamem Krzyżanowskim i środowisko „Lewiatana” powstałego w 1919 r. Centralnego Związku Polskiego Przemysłu Górnictwa, Handlu i Finansów zrzeszającego organizacje branżowe i kapitałowe,

b. Etatyzm – najbardziej prominentnymi przedstawicielami polskiego etatyzmu byli członkowie tzw. "Pierwszej Brygady Gospodarczej" i "Klubu Gospodarki Narodowej", ze Stefanem Starzyńskim i Eugeniuszem Kwiatkowskim na czele.

c. „Trzecia Droga” – nawiązująca do tomizmu i społecznej nauki Kościoła, powszechnie akceptowana przez tak diametralnie różniące się od siebie ugrupowania polityczne, jak narodowcy, chadecy, neoliberałowie, konserwatyści, a nawet socjaldemokraci. Zwolennikami tej koncepcji byli Roman Rybarski, Kazimierz Studentowicz (związany ze Stronnictwem Pracy). Postulowali m.in. Upowszechnienie własności w społeczeństwie.

d. Narodowa – reprezentowana przez Stanisława i Władysława Grabskiego, Stanisława Głąbińskiego, Edward Taylor, Andrzej Doboszyński, Jerzego Zdziechowskiego. Generalne założenia tej koncepcji to: Bank Centralny jako kreator polityki pieniężnej, wartościowy pieniądz oparty na złocie, propagowanie zasad moralnych w biznesie. Głównym reprezentantem tego programu był Andrzej Doboszyński autor „Gospodarki Narodowej”. Autor wydał ją ponownie w 1945 roku w Londynie pod tytułem The Economics of Charity (Ekonomia miłosierdzia). Uwzględniała ona poglądy myśli europejskiej na temat interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej (na przykład Johna Maynarda Keynesa).

e. Ordoliberalizm – powstały na krytyce XIX wiecznego liberalizmu, popierający silne państwo dbające o rozwój konkurencji, inspirowany ze strony społecznej nauki kościoła i szerzej, ze strony chrześcijańskiej myśli społecznej. Głównymi przedstawicielami tego nurtu był profesor Politechniki Lwowskiej Leopold Caro, a także profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Ludwik Górski, którego zainteresowania badawcze koncentrowały się na problematyce sprawiedliwych płac oraz własności. Do tej grupy należy także zaliczyć Kazimierza Studentowicza i Roberta Battaglię. Wśród duchownych zwolennikami byli księża: prof. Adam Szymański, teoretyk katolicyzmu społecznego, doc. Adam Roszkowski, znawca korporacjonizmu, dr Jan Piwowarczyk a także Prymas Stefan Wyszyński.

f. Agraryzm – rozwijający się w środowiskach Ruch Ludowego. Żądał przeprowadzenia dekoncentracji przemysłu i rolnictwa, wyeliminowania z życia gospodarczego monopoli i uspółdzielczenia kredytu, propagując drobną własność prywatną tam, gdzie to jest możliwe, a w przemyśle wysoce skoncentrowanym – własność państwową z udziałami pracowniczymi. Głównym autorem tego programu był Stanisław Miłkowski, twórca polskiego agraryzmu.

Założenia „polskiego ładu gospodarczego” wykrystalizowały się w połowie lat 20. XX w. Podstawowymi jego składnikami były:

a. Bank Polski – Główny Bank Centralny aktywnie kształtujący politykę pieniężną w Polsce, utrzymujący „zdrowy pieniądz”,

b. Bank Gospodarstwa Krajowego – Główny Bank Inwestycyjny, kreujący główne kierunki rozwojowe,

c. „Zdrowa złotówka”,

d. Upowszechnianie własności – Ruch Spółdzielczy, Ruch Społeczności Spółdzielczych,

e. Różne formy własności w gospodarce – prywatna, państwowa, spółdzielcza, żadna z nich nie była dyskryminowana.

f. Klin Technologiczny – kołem zamachowym gospodarki polskiej,

g. Aktywna polityka emigracyjna – LMiK, współpraca z emigracją, emigracja rozładowuje napięcia społeczne w Polsce,

h. Nauka i edukacja – Jędrzejewiczowska reforma szkolnictwa (Janusz Jędrzejewicz 1932),

i. Spójny system prawny – ustrój sądów powszechnych, ławy przysięgłych, Kodeks Makarewicza, Kodeks Cywilny i Handlowy, system Kodeksów Honorowych.

 

[Author]

Posts